Αντίσταση στην εξουσία με... τζιν και πολύχρωμα πουκάμισα

Τα πιο βιτριολικά σχόλια για τις ενδυματολογικές επιλογές των μελών της κυβέρνησης και των συνεργατών τους δεν είναι αυτά που γίνονται δημοσίως. Είναι όσα λέγονται στις ιδιωτικές συζητήσεις ξένων αξιωματούχων, κρατικών λειτουργών και άλλων παραγόντων που βλέπουν την εικόνα της Βουλής, που επισκέπτονται τα γραφεία των υπουργών και κυρίως το Μέγαρο Μαξίμου. Οι συνομιλητές του Πρωθυπουργού βγαίνουν σαστισμένοι από το μεγαλοπρεπές μέγαρο και διηγούνται στις παρέες τους τι είδαν στις συσκέψεις και στα γραφεία των συνεργατών του κ. Τσίπρα: ελβιέλες, σκισμένα τζιν, ξεχειλωμένα μακό μπλουζάκια και φούτερ... Ενας κρατικός αξιωματούχος έλεγε σοκαρισμένος πως σε μια σύσκεψη για το Μνημόνιο στις αρχές του καλοκαιριού πρωθυπουργικός συνεργάτης έβαλε τα πόδια του πάνω στο τραπέζι μελετώντας τα χαρτιά που είχε μπροστά του ενώ οι υπόλοιποι συζητούσαν. «Χάθηκε κάθε μέτρο σοβαρότητας» σχολίαζε αργότερα, με την αίσθηση της προσβολής να χρωματίζει την κάθε του λέξη.

Η Κουμουνδούρου μέσα τους

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα αντισυστημικό κόμμα. Η απείθεια στους θεσμούς ήταν λόγος ύπαρξης. Τώρα τα μέλη του έγιναν οι θεσμοί και δυσκολεύονται να λύσουν τον γρίφο που επέβαλαν στον εαυτό τους: «Πώς μπορείς να είσαι αντισυστημικός στην εξουσία;». Την απάντηση την έδωσαν με την ίδια προχειρότητα που φοράνε τα τσαλακωμένα πουκάμισα και τα ζαρωμένα σακάκια στις επίσημες εκδηλώσεις της κυβέρνησης, που αγνοούν το πρωτόκολλο ακόμη και στην ανάκρουση του εθνικού ύμνου. Αν η εμφάνισή τους ως εκπροσώπων της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν τους απασχολεί, πόσα άλλα μπορεί να παραβλέπουν επειδή δεν τα θεωρούν σημαντικά;

Το εσωτερικό του Μεγάρου Μαξίμου παρουσιάζει μια αλλόκοτη εικόνα ακριβώς όπως την περιγράφουν οι επισκέπτες του. Το ισόγειο και το υπόγειο είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι, ο ένας πιο επίσημος και ο άλλος σουρεαλιστικά ανεπίσημος, οι οποίοι όταν αναμειγνύονται στη διάρκεια συσκέψεων μοιάζουν με πίνακα του Νταλί. Μολονότι τα σακάκια σταδιακά αυξάνονται στο Μέγαρο Μαξίμου, η εξόφθαλμη διαπίστωση είναι ότι μπορείς να βγάλεις έναν συριζαίο από την Κουμουνδούρου αλλά δεν μπορείς να βγάλεις την Κουμουνδούρου από έναν συριζαίο. Οπως εμφανίζονταν στο κόμμα, έτσι εμφανίζονται και στα κυβερνητικά γραφεία και στο Μέγαρο Μαξίμου. Το «ευπρεπώς ενδεδυμένοι» που αναφέρεται στον Κανονισμό της Βουλής χάθηκε ανάμεσα στις ενδυματολογικές υπερβολές του Γιάνη Βαρουφάκη και στην ενδυματολογική μονοτονία του Τάσου Κορωνάκη. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αποτελεί σταθερή αξία στο χρηματιστήριο των πιο κακοντυμένων, αλλά τις περισσότερες αρνητικές κριτικές συγκέντρωσε το ταλαιπωρημένο μαύρο πουκάμισο που φορούσε ο Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης στο επίσημο δείπνο υποδοχής του Φρανσουά Ολάντ.             

Και να σκεφθεί κανείς ότι δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ήταν υποχρεωτικό το λευκό πουκάμισο όχι μόνο στις επίσημες αλλά και στις καθημερινές επαφές των κυβερνητικών παραγόντων. Λέγεται ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έκανε παρατήρηση στον Ευάγγελο Αβέρωφ επειδή εμφανίστηκε με γαλάζιο πουκάμισο σε κυβερνητική σύσκεψη.

Τον αντικομφορμισμό στην εμφάνιση των πολιτικών τον εισήγαγε το ΠαΣοΚ και μάλιστα σε μια εποχή που στο Κοινοβούλιο κυκλοφορούσαν βουλευτές με παπιγιόν. Το ζιβάγκο, τα πουκάμισα με τους μεγάλους γιακάδες και το δερμάτινο σακάκι έγιναν σύμβολα του νέου κόμματος επειδή τα φορούσε ο ιδρυτής του. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έβγαλε όλη την προεκλογική εκστρατεία του 1974 με αυτή την αμφίεση, που ήταν περίεργη για την Ελλάδα αλλά συμβάδιζε με τη μόδα της εποχής στο εξωτερικό. Ο ίδιος απαντούσε στις συχνές ερωτήσεις των δημοσιογράφων για το ντύσιμό του ότι αισθανόταν άνετα με αυτά τα ρούχα και, όπως λένε σύντροφοι της εποχής εκείνης, ποτέ δεν επεδίωξε να καθιερώσει ένα «στυλ ΠαΣοΚ». Αντιθέτως, από το 1979 που το κόμμα του μπήκε σε τροχιά εξουσίας κυκλοφορούσε επισήμως με κοστούμι και γραβάτα. Τον ακολούθησαν αμέσως οι βουλευτές του κόμματος κάνοντας πράξη τη ρήση του Οσκαρ Γουάιλντ ότι «το πρώτο σοβαρό βήμα στη ζωή είναι να έχεις μια καλοδεμένη γραβάτα». Οι ελάχιστοι που επέμειναν για λίγο στο ζιβάγκο προκάλεσαν την αντίδραση του τότε Προέδρου της Βουλής Κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος διερωτήθηκε φωναχτά: «Τι φοράνε αυτοί εκεί κάτω;».   

Επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις

Μικρές ενδυματολογικές επαναστάσεις γίνονταν καθώς άλλαζαν οι συνήθειες της κάθε εποχής. Τη δεκαετία του '50 ο Ντίνος Τσαλδάρης λάνσαρε το ιματίδιο στις επίσημες θερινές εκδηλώσεις επειδή δεν άντεχε το φράκο με ουρά όταν ανέβαινε ο υδράργυρος. Τη δεκαετία του '80 ο Κώστας Λαλιώτης απέφευγε τη γραβάτα, αν και δεν εμφανιζόταν πουθενά χωρίς σακάκι. Γίνονταν όμως και «αντεπαναστάσεις». Ο Θεόδωρος Πάγκαλος ως υπουργός Εξωτερικών επέβαλε στους υπαλλήλους του υπουργείου να φορούν μπλε μπλέιζερ και γκρι παντελόνι και το όχι ιδιαίτερα υψηλό έξοδο της «στολής» το χρέωσε στο υπουργείο. Το καλοκαίρι του 2005 ο Γιάννης Τραγάκης  απέβαλε από την αίθουσα της Ολομέλειας βουλευτή που εμφανίστηκε με μακρυμάνικο πουκάμισο χωρίς σακάκι. Αυτό που γίνεται την τελευταία περίοδο, να κυκλοφορούν βουλευτές και υπουργοί ρίχνοντας κάτι πρόχειρο πάνω τους, δεν έχει ξαναγίνει και θυμίζει σε παλαιότερους κοινοβουλευτικούς την περίφημη φράση του βουλευτή Αρκαδίας του ΠαΣοΚ Τάσου Σεχιώτη «δεν ανήλθομεν ημείς των αξιωμάτων, κατήλθον τα αξιώματα μέχρι ημών».       

Πρότυπο ανδρικής κομψότητας

Για πολλά χρόνια το πρότυπο της ανδρικής κομψότητας ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Στο βιβλίο του «Ο άγνωστος Καραμανλής» ο Κωνσταντίνος Τσάτσος έχει αφιερώσει ολόκληρο κεφάλαιο στην εμφάνισή του. «Κανείς δεν θυμάται» γράφει «εδώ τουλάχιστον στην Αθήνα τον Καραμανλή τσαλακωμένο ή ατημέλητο στην περιβολή. Εδινε ιδιαίτερη σημασία στην εμφάνισή του. Αποτελούσε κι αυτό ένα όπλο που του χάρισε η φύση και φρόντισε να το χρησιμοποιήσει. Πάντως η κομψότητά του δεν ήταν επιτηδευμένη. Ηταν μάλλον φυσική και οφειλόταν στη διάπλασή του και στην καλαισθησία του. Ενοχλούνταν μάλιστα όταν του μιλούσαν για αυτήν. Κάποτε που μια κυρία του έκανε σχετικές φιλοφρονήσεις της είπε: "Το να λες σε έναν πρωθυπουργό ότι είναι κομψός και ωραίος είναι σαν να λες σε μια όμορφη γυναίκα ότι τη θαυμάζεις για τη σοφία της"».   

Ο Κρις Γουντζχάουζ, όμως, παρουσιάζει μια άλλη απίστευτη εικόνα του Καραμανλή. Στο βιβλίο του «Καραμανλής, ο ανορθωτής της Ελληνικής Δημοκρατίας» περιγράφει πώς έφτασε στο Κάιρο μετά από περιπλανήσεις στην Τουρκία και στη Συρία τον Οκτώβριο του 1944. Ο Καραμανλής το είχε σκάσει από την κατοχική Ελλάδα και «έφτασε στο Κάιρο σχεδόν απένταρος, πειναλέος και κακοντυμένος. Στην Ελληνική Λέσχη δεν τον άφησαν να μπει επειδή, εκτός των άλλων, δεν φορούσε γραβάτα». Οταν επέστρεψε στην Αθήνα, στο τέλος του ίδιου μήνα «συνόψισε τις περιπέτειές του με αδρό ρεαλισμό: "Εφυγα από την Ελλάδα χωρίς γραβάτα και γύρισα χωρίς γραβάτα"».